Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów infekcji dróg oddechowych takich jak np. przeziębienie czy grypa. Może jednak świadczyć o znacznie poważniejszej chorobie, jeśli jest wyjątkowo uciążliwy i utrzymuje się dłużej niż kilka tygodni. Sprawdź, jakie są możliwe przyczyny przewlekłego kaszlu, od czego zależą sposoby jego leczenia oraz kiedy taką dolegliwość należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem.
Czym jest kaszel i jakie ma rodzaje?
Z medycznego punktu widzenia kaszel jest fizjologicznym mechanizmem obronnym organizmu. Polega na nagłym skurczu mięśni w obrębie narządów oddechowych i wyrzuceniu z nich powietrza pod dużym ciśnieniem na zewnątrz. W wyniku tego procesu dochodzi do pozbycia się np. nadmiaru wydzieliny powstałej wskutek infekcji bakteryjnej czy wirusowej, ciała obcego np. gdy zakrztusimy się pokarmem, albo substancji drażniących np. drobinek kurzu. Dolegliwość jest zatem objawem jakiegoś problemu lub schorzenia, a nie chorobą samą w sobie.
W podstawowym zakresie wyróżnia się dwa rodzaje kaszlu:
- mokry – zwany jest on także produktywnym, ponieważ skutkuje odkrztuszeniem plwociny, a więc zwykle od razu przynosi ulgę pacjentowi,
- suchy – ma on zwykle charakter drażniący i duszący, a w jego efekcie nie dochodzi do odkrztuszenia wydzieliny, dlatego nazywa się go bezproduktywnym.
Kaszel można też podzielić ze względu na czas trwania:
- ostry – trwający zazwyczaj do 3 tygodni,
- podostry – występujący w okresie od 3 do 8 tygodni,
- przewlekły – utrzymujący się dłużej niż 2 miesiące.
Przy typowych infekcjach bakteryjnych lub wirusowych najczęściej występuje kaszel ostry, który początkowo jest suchy, a potem zmienia się w mokry. Dolegliwość zwykle też samoistnie mija po ustąpieniu choroby. Problemem okazuje się więc głównie kaszel przewlekły, który nie tylko jest uciążliwy dla pacjenta, ale też może okazać się objawem groźnego schorzenia.
Jakie choroby układu oddechowego mogą powodować przewlekły kaszel?
Długo utrzymujący się kaszel może być spowodowany przede wszystkim różnymi chorobami układu oddechowego. Najczęściej chodzi o takie schorzenia jak:
- przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
- alergia,
- astma,
- gruźlica,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- rak płuc,
- wady i choroby genetyczne układu oddechowego – np. mukowiscydoza lub dysplazja oskrzelowo-płucna,
- podrażnienie układu oddechowego wskutek nałogowego palenia tytoniu (tzw. kaszel palacza).
Większość powyższych chorób wywołuje chroniczny kaszel mokry, a więc związany z odkrztuszaniem plwociny. Wyjątkiem jest astma i alergia, przy których pacjenci narzekają głównie na kaszel suchy o charakterze duszącym i napadowym.
Każde z powyższych schorzeń może też skutkować kaszlem o różnym nasileniu i specyficznych cechach. Przykładowo, przy przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych dolegliwość pojawia się dość często w nocy, gdy występuje największy spływ wydzieliny po ścianach gardła. Z kolei palacze z odruchem kasłania borykają się głównie rano. Jest on też zwykle dość intensywny i nierzadko towarzyszą mu również inne objawy np. duszności oraz bóle pleców.
Jakie są inne możliwe przyczyny długotrwałego kaszlu?
Zdarza się, że przyczyny długotrwałego kaszlu nie są związane bezpośrednio z chorobami układu oddechowego. Dolegliwość tę mogą bowiem wywołać m.in.:
- ekspozycja na toksyczne substancje obecne w powietrzu – np. w miejscu zamieszkania, gdzie często występuje smog,
- refluks żołądkowo-przełykowy – powoduje on bowiem zarzucanie treści żołądkowej do przełyku i gardła, wywołując tym samym podrażnienie,
- niewydolność serca – wskutek schorzenia płuca mogą wypełnić się płynem, który utrudnia oddychanie i powoduje powstanie uporczywego kaszlu,
- przyjmowanie niektórych leków – m.in. na nadciśnienie, jaskrę czy też chorobę wieńcową.
Niewiele osób wie, że istnieje też kaszel psychogenny, a więc o podłożu wyłącznie psychologicznym. Odruch wykrztuśny w jego przypadku pojawia się głównie w chwilach silnego stresu lub przy stanach lękowych. Można go też rozpoznać po tym, że niemal nigdy nie występuje w nocy i nie ustępuje po zastosowaniu standardowych leków przeciwkaszlowych.
Jak leczy się kaszel? Jakie domowe sposoby warto wypróbować?
Z kaszlem o podłożu infekcyjnym, zwłaszcza na początku choroby, można próbować sobie poradzić domowymi sposobami. Wśród nich warto wymienić choćby te następujące, które były stosowane już przez nasze babcie:
- nawilżanie powietrza w pomieszczeniu,
- inhalacje np. z soli fizjologicznej,
- nacieranie klatki piersiowej spirytusem,
- przyjmowanie domowych mikstur takich jak syrop z cebuli, mleko z czosnkiem, masłem i miodem, czy też naparów ziołowych np. z lipy, tymianku lub siemienia lnianego.
Jeśli powyższe metody nie dają rezultatu, z uciążliwym kaszlem najlepiej udać się do lekarza. Sposób jego leczenia powinien bowiem być adekwatny do jego przyczyny, którą może prawidłowo zdiagnozować wyłącznie specjalista. Tylko on też jest w stanie odpowiednio dopasować leki do rodzaju dolegliwości. Przykładowo, jeśli wskutek kasłania pojawia się wydzielina o zabarwieniu żółtym lub zielonym, problemem może być infekcja bakteryjna, która wymaga zastosowania antybiotykoterapii.
Inaczej też powinno się leczyć kaszel mokry, a inaczej suchy. Tego produktywnego, występującego np. przy infekcjach górnych dróg oddechowych, nie należy bowiem hamować, a co najwyżej poprawić jego efektywność np. poprzez rozrzedzenie zalegającej wydzieliny. W leczeniu tego rodzaju dolegliwości stosuje się zatem głównie leki mukolityczne zawierające np. acetylocysteinę, które mają najczęściej postać syropów lub tabletek do rozpuszczania w wodzie.
Konsultacja ze specjalistą jest też bezwzględnie konieczna, gdy dolegliwość ma charakter przewlekły. W szczególności dokładnej diagnostyki wymaga chroniczny kaszel, któremu towarzyszą takie objawy jak duszności, świszczący oddech, bóle w klatce piersiowej czy też wykrztuszanie wydzieliny z domieszką krwi.
Nie lekceważ uciążliwego kaszlu!
Pamiętaj, że kaszel w większości przypadków jest objawem jakiejś choroby, która może być groźna nawet dla życia. Nigdy go zatem nie lekceważ, zwłaszcza gdy dokucza Ci dłużej niż kilka tygodni. Jeśli ma on podłoże infekcyjne, możesz próbować go złagodzić domowymi sposobami. Najlepiej jednak skonsultuj się z lekarzem, który przepisze Ci odpowiednie leki. Apteka pod Gwiazdą znajduje się w wielu miejscowościach, m.in. Stalowej Woli, Krośnie, Nisku, Rzeszowie, Brzesku, a także w Białobrzegach.
