Afty to niewielkie zmiany chorobowe, które pojawiają się na błonach śluzowych wewnątrz jamy ustnej. Mimo że są dość powszechne i nie zagrażają zdrowiu, powodują spory dyskomfort, ponieważ zwykle wywołują ból i pieczenie. Sprawdź, jak rozpoznać takie zmiany i skąd się one biorą, a także poznaj skuteczne sposoby na ich wyleczenie.
Czym są afty i jak wyglądają?
Z medycznego punktu widzenia afty to małe owrzodzenia lub nadżerki powstające w obrębie jamy ustnej. W początkowej fazie taka zmiana jest zwykle zaczerwienioną plamką, która potem przybiera postać białego pęcherza lub ubytku w błonie śluzowej, otoczonego purpurową obwódką. To właśnie ten ostatni symptom zazwyczaj świadczy o tym, że mamy do czynienia z aftą, a nie pleśniawką, czyli drugą najczęściej występującą zmianą zapalną w jamie ustnej.
Rozwój pojedynczej nadżerki trwa średnio 2-3 dni, natomiast do jej samoistnego zaniku dochodzi w ciągu 1-2 tygodni. W tym czasie pacjent odczuwa zazwyczaj ból i pieczenie w okolicach zmiany, co powoduje nie tylko dyskomfort, ale może także utrudnić przyjmowanie płynów i pokarmów, a nawet mówienie.
Afty mogą powstawać w takich miejscach jak:
- policzki,
- boczne i dolne części języka,
- podniebienie,
- dno jamy ustnej,
- wewnętrzne powierzchnie warg,
- okolice gardła.
Zazwyczaj takie zmiany występują pojedynczo, choć zdarza się, że pojawia się ich więcej.
Jakie są rodzaje aft?
Musisz wiedzieć, że afty mogą się różnić wielkością, ilością, a także przebiegiem. Właśnie dlatego dzieli się je na trzy podstawowe rodzaje:
- afty małe (Mikulicza) – są one najczęściej diagnozowane i charakteryzują się średnicą do 1 cm oraz szybkim procesem gojenia (w ciągu 7-14 dni) bez pozostawienia blizn,
- duże afty (Suttona) – są to głębsze nadżerki o wielkości 1-2 cm, które zwykle wywołują silny ból, a nierzadko powodują także gorączkę oraz powiększenie węzłów chłonnych, ponadto nieco dłużej się goją (nawet ponad miesiąc) i mogą pozostawić po sobie blizny,
- afty opryszczkowate – są to drobne zmiany o średnicy 1-3 mm, które występują w skupiskach (najczęściej na podniebieniu lub dziąsłach) i utrzymują się przez około 7-21 dni, a potem goją się bez zostawiania blizn.
Jakie są przyczyny powstawania aft?
Przyczyny powstawania aft nie są dokładnie znane. Zazwyczaj jednak cierpią na nie osoby o osłabionej odporności oraz mające genetyczną skłonność do tego schorzenia. Jeśli więc na przykład Twoja mama miewała takie zmiany, z dużym prawdopodobieństwem problem dotknie także Ciebie. Poza tym jednak istnieje też dość długa lista czynników sprzyjających pojawianiu się nadżerek w jamie ustnej i są to m.in.:
- uszkodzenia mechaniczne błon śluzowych – np. zębami podczas jedzenia lub szczoteczką przy myciu zębów,
- noszenie źle dopasowanej protezy lub aparatu ortodontycznego,
- niedobory niektórych składników odżywczych – głównie żelaza, kwasu foliowego i witamin z grupy B,
- nietolerancje lub alergie pokarmowe,
- spożywanie wysoko przetworzonej żywności, zawierającej konserwanty i sztuczne barwniki,
- zaburzenia hormonalne – dotyczy to kobiet, które miewają większą skłonność do aft np. w czasie ciąży lub przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych,
- przewlekły stres – wpływa on bowiem na obniżenie odporności,
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
- próchnica zębów, choroby dziąseł, kamień nazębny itp.
Nawracające afty mogą być też wynikiem innego schorzenia. Z problemem tym borykają się bowiem częściej pacjenci leczeni m.in. na celiakię i chorobę Leśniowskiego-Crohna.
Warto też wiedzieć, że afty nie są zaraźliwe, bo rzadko mają podłoże wirusowe. Wyjątkiem jest wirus opryszczki, który może wywołać wspomniane wyżej zmiany opryszczkowate.
Przeczytaj również: Co to są zajady na ustach?
Jak leczy się afty?
Afty pojawiają się u ludzi w różnym wieku i są najpowszechniej występującymi zmianami w obrębie jamy ustnej. Uznawane są także za niegroźne dla zdrowia, ponieważ poza ewentualnymi małymi bliznami, nie powodują żadnych powikłań. Zwykle też ustępują samoistnie bez konieczności stosowania leków.
Mimo to ze względu na dolegliwości, jakie im towarzyszą, wielu pacjentów szuka pomocy u specjalistów celem szybszego zlikwidowania bolesnych zmian. Wizyta u lekarza na pewnonie zaszkodzi, a wręcz jest wskazana w przypadku nawracającego problemu. Powtarzające się afty mogą bowiem świadczyć o poważnej chorobie ogólnoustrojowej.
Ogólnie jednak leczenie aft polega na miejscowym stosowaniu różnych preparatów dostępnych bez recepty. Wśród nich znaleźć można przede wszystkim specjalne żele, spraye oraz płukanki. Zazwyczaj zawierają one substancje o działaniu:
- antybakteryjnym,
- przeciwbólowym,
- ściągającym,
- osuszającym,
- przyśpieszającym regenerację błon śluzowych.
W łagodzeniu przykrych objawów mogą Ci pomóc także domowe sposoby na afty np. płukanie ust naparem z szałwii lub rumianku oraz przykładanie do bolących miejsc okładów z lodu czy torebki po zaparzeniu herbaty.
Pamiętaj także, że w czasie leczenia owrzodzeń w jamie ustnej należy unikać:
- alkoholu,
- pikantnych, zbyt słonych i kwaśnych potraw,
- gorących napojów i posiłków.
Warto też włączyć do diety produkty bogate w witaminy B, żelazo i kwas foliowy oraz pozytywnie wpływające na odporność.
Jak zapobiegać powstawaniu aft?
Powstawaniu aft możesz skutecznie zapobiegać i w tym celu powinieneś przede wszystkim:
- pamiętać o codziennym myciu zębów, używając do tego prawidłowo dobranej szczoteczki,
- stosować antybakteryjne płyny do płukania ust i nici dentystyczne,
- regularnie odwiedzać stomatologa celem bieżącego leczenia ubytków i usuwania kamienia nazębnego,
- wdrożyć zbilansowaną dietę dostarczającą wszystkich składników odżywczych,
- unikać wkładania do ust ostrych i brudnych przedmiotów (np. długopisów).
O powyższych zaleceniach powinny pamiętać w szczególności osoby, które mają predyspozycje do pojawiania się nadżerek w jamie ustnej np. z powodów dziedzicznych lub zdrowotnych.
Pamiętaj o higienie jamy ustnej
Stomatolodzy podkreślają, że kluczowe znaczenie zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu aft ma prawidłowa higiena jamy ustnej. Ważną rolę odgrywa tutaj stosowanie odpowiednich preparatów, które powinny skutecznie zwalczać bakterie, ale także łagodzić wszelkie podrażnienia. Znajdziesz je zarówno w dobrej drogerii, jak i każdej aptece. Warto więc pamiętać, że Apteka Pod Gwiazdą ma swoje oddziały m.in. w Rzeszowie, Białobrzegach, Brzesku, Krośnie, Nisku, Przeworsku, Stalowej Woli oraz Biłgoraju.
Przeczytaj również: Co na zajady na ustach?
