Cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Szkodliwy jest dopiero jego nadmiar. Zbyt wysoki może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, np. przyczyniać się do zaburzeń krążenia czy wpływać na szybkość i zakres powstawania zmian miażdżycowych. Czym jest cholesterol i jak obniżyć jego poziom? Tego dowiesz się z naszego artykułu.
Co to jest cholesterol i jaką pełni funkcję?
Jest lipidem z grupy steroidów. Pochodzi ze źródeł pokarmowych, ale jest też naturalną substancją wytwarzaną w wątrobie i jelitach. Krąży z krwią po całym organizmie. Cholesterol m.in.:
- jest potrzebny do budowy ścian komórek,
- odpowiada za wytwarzanie witaminy D i hormonów,
- bierze udział w syntezie żółci, która wspomaga rozkład spożywanych tłuszczów.
Bez niego organizm wręcz nie mógłby funkcjonować. Jednak w nadmiarze może prowadzić do wzrostu ryzyka wystąpienia zawału serca i udaru mózgu. Najczęstszymi przyczynami takiego stanu rzeczy są zła dieta, siedzący tryb życia, nadmierne spożywanie alkoholu i palenie tytoniu, a także uwarunkowania genetyczne.
Czym są dobry i zły cholesterol i jakie są ich normy?
Jeśli cholesterol jest wydalany z żółcią, mamy do czynienia z jego „dobrą” odmianą o nazwie HDL – lipoproteiny wysokiej gęstości. Gdy zaś osadza się w naczyniach krwionośnych, zatyka je i powoduje liczne choroby, mamy do czynienia z jego „złą” odmianą, czyli LDL – lipoproteinami niskiej gęstości.
Normy cholesterolu w uproszczeniu przedstawiają się następująco:
- całkowity – poniżej 190 mg/dl – dla kobiet i mężczyzn,
- HDL – najbardziej pożądany – co najmniej 50 mg/dl dla pań i 40 mg/dl dla panów,
- LDL – poniżej 100 mg/dl dla obu płci,
- triglicerydy – poniżej 150 mg/dl dla kobiet oraz mężczyzn.
Im większe ryzyko chorób układu krążenia, takich jak cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca czy inne choroby sercowo-naczyniowe, tym poziom LDL powinien być niższy.
Czym grozi zbyt wysoki poziom cholesterolu?
Do niedawna uważano, że zagraża on głównie seniorom, a miażdżycę uważano za chorobę ludzi w podeszłym wieku. Jednak niewłaściwa dieta i współczesny tryb życia sprawiają, że wysoki cholesterol mają nawet dzieci, zwłaszcza te otyłe. Konsekwencje zdrowotne są równie groźne dla siedmiolatka, co dla siedemdziesięciolatka. Tym bardziej że początkowo nie daje on żadnych dolegliwości. Systematyczne zapychanie naczyń krwionośnych złogami cholesterolu prowadzi do zwężenia ich średnicy – tworzą się tzw. blaszki miażdżycowe. Pęknięcie takiej blaszki z wytworzeniem skrzepliny może spowodować spadek przepływu krwi w tętnicy, co może skutkować między innymi ostrym niedokrwieniem kończyn, a także zwiększać ryzyko powstania chorób układu krążenia, takich jak np.:
- choroba niedokrwienna serca,
- zawał,
- chromanie przestankowe – bóle nóg w czasie chodzenia,
- udar mózgu.
Jak leczy się nieprawidłowy poziom cholesterolu?
Należy rozpocząć od modyfikacji diety i zmiany stylu życia. Lekarz na podstawie oceny ogólnego ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych może zalecić farmakoterapię. Najbardziej powszechne są leki zawierające w swoim składzie:
- statyny – blokują wytwarzane w wątrobie enzymy, które wspierają syntezę cholesterolu; należy je przyjmować w sposób ciągły i pod ścisłą kontrolą lekarza,
- ezetymib – blokuje wchłaniane cholesterolu z pożywienia, dzięki czemu nie dociera on do krwiobiegu,
- fibraty – zmniejszają stężenie trójglicerydów i zwiększają stężenie cholesterolu HDL,
- inhibitory PCSK9 – przyczyniają się do rozkładania cholesterolu LDL w wątrobie, przez co nie trafia on do krwiobiegu.
Możesz też spytać lekarza o suplementy diety i inne preparaty dostępne w aptekach, zawierające:
- kwasy tłuszczowe omega-3 – jeśli nie dostarczasz ich organizmowi w dostatecznej ilości wraz z dietą, konieczna może okazać się ich suplementacja, zalecana jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Wykazują działanie przeciwzapalne i pomagają zapobiegać tworzeniu się blaszek miażdżycowych,
- liść karczocha – przyjmowanie ekstraktu z tej rośliny sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu LDL nawet o kilkanaście procent,
- czerwony ryż drożdżowy – jego stosowanie to naturalny sposób wspomagający obniżanie cholesterolu,
- olej z wiesiołka – może zapobiegać utlenianiu cholesterolu LDL i jego odkładaniu w ściankach naczyń krwionośnych.

Jak powinna wyglądać dieta na obniżenie cholesterolu?
Tłuszcze zwierzęce sprzyjają otyłości i są jednym z najbogatszych źródeł cholesterolu. Dlatego przy hipercholesterolemii najlepiej ich unikać i zamienić je na tłuszcze roślinne, które umożliwiają przyswajanie ważnych witamin: A, E, D i K. Nie zawierają cholesterolu, a dodatkowo mogą obniżać jego poziom we krwi. Takie właściwości mają jednonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie, oliwkach czy awokado. Podobnie działają wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które można znaleźć w olejach rzepakowym i lnianym lub orzechach włoskich. Należy jednak stosować je z umiarem, bo są dość kaloryczne – nie więcej niż 1-2 łyżki oleju, garść orzechów lub połowę awokado dziennie.
W Twoim menu powinny się też znaleźć:
- błonnik – zawierają go warzywa, zwłaszcza strączkowe, owoce, orzechy, ziarna, np. owies czy jęczmień – można go jeść w postaci płatków i kaszy,
- antyoksydanty – to witamina C – warzywa i owoce, witamina E – zboża i orzechy, beta-karoten – żółte i pomarańczowe warzywa oraz owoce,
- likopen – pomidory i czerwone grejpfruty,
- katechiny – gorzka czekolada, herbaty – zielona, czerwona i czarna,
- sulfidy – związki chemiczne zawierające siarkę. Znajdziesz je w cebuli, czosnku, porach i szparagach. Obniżają poziom cholesterolu we krwi i działają jako przeciwutleniacze.
Szacuje się, że właściwa dieta pomaga obniżyć poziom cholesterolu o około 10-15%, a regularna aktywność fizyczna o kolejne kilkanaście procent. Dlatego musisz działać wielotorowo.
A czy Twój cholesterol jest w normie? Sprawdź!
Badania pokazują, że ponad 70% kobiet i mężczyzn po 18. roku życia cierpi na zaburzenia lipidowe. Wpływa na to wiele czynników: zła dieta, szybie tempo życia, mała aktywność fizyczna, predyspozycje genetyczne. Dlatego tak ważne są regularne badania krwi, które w porę pomogą wykryć nieprawidłowości. Ruch i odpowiedni sposób odżywiania są Twoim sprzymierzeńcem w walce o utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu. Niekiedy jednak to nie wystarcza i trzeba sięgnąć po środki farmakologiczne. Ich przyjmowanie należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. Apteka Pod Gwiazdą ma swoje lokalizacje w Rzeszowie, Stalowej Woli czy Krośnie. Pełną listę oddziałów można sprawdzić online.