Często mówi się o suplementacji elektrolitów oraz groźnych skutkach ich niedoboru, zwłaszcza w okresie letnich upałów. Jednak czym dokładnie są elektrolity i dlaczego ich prawidłowa suplementacja jest tak ważna? Dowiedz się wszystkiego na temat elektrolitów oraz ich roli w organizmie.
Elektrolity – co to takiego?
Wiele osób może zadawać sobie pytanie, co to są elektrolity oraz dlaczego są one tak ważne dla funkcjonowania naszego organizmu. Najprościej mówiąc, elektrolity to pierwiastki naturalnie występujące w organizmie człowieka, określane również jako jony soli. Ich główną cechą jest przewodnictwo elektryczne, które pozwala im na przenoszenie impulsów nerwowych między komórkami. Są one niezbędne do prawidłowej pracy mięśni oraz regulacji poziomu nawodnienia organizmu.
Do elektrolitów zaliczamy przede wszystkim sód, potas, magnez, wapń oraz chlor. Każdy z nich ma inne zadania i funkcje, a utrzymanie odpowiedniego poziomu każdego z nich jest niezbędne do prawidłowej pracy organizmu.
Jaką rolę w organizmie pełnią elektrolity?
Choć elektrolity traktujemy zwykle jako grupę pierwiastków, każdy z jonów sodu pełni inne funkcje w organizmie człowieka:
- sód: reguluje poziom nawodnienia, chroniąc przed odwodnieniem organizmu oraz pozwala na zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej,
- potas: wspiera pracę mięśni, w tym serca i pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi,
- magnez: jest odpowiedzialny za prawidłową pracę serca i mózgu, wpływając na funkcjonowanie układu nerwowego,
- wapń: jako podstawowy budulec kości i zębów wzmacnia kości oraz stawy, a także jest niezbędny dla prawidłowej pracy układu sercowo-naczyniowego,
- chlor: dba o prawidłową pracę układu pokarmowego, regulując produkcję kwasu solnego w żołądku.
W przypadku niedoboru któregokolwiek z elektrolitów możemy mówić o zaburzeniu gospodarki wodno-elektrolitowej w organizmie. Stan ten może powodować wzrost ciśnienia krwi, pojawiają się również zaburzenia pracy układu nerwowego. Niedoborowi elektrolitów często towarzyszy również odwodnienie, które jest wyjątkowo niebezpieczne dla zdrowia i życia.
Niedobór elektrolitów – objawy i przyczyny
Istnieje wiele przyczyn, które mogą prowadzić do niedoboru elektrolitów. Często zdarza się, że do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej dochodzi na skutek czynników naturalnych, takich jak wysiłek fizyczny czy nadmierne pocenie się. Z tego powodu tak ważne jest, aby zadbać o odpowiedni poziom elektrolitów po intensywnej aktywności fizycznej oraz podczas upałów. Może również zdarzyć się, że ich niedobór jest skutkiem niewłaściwej diety, na przykład częstego spożywania słonych pokarmów czy nieprzyjmowania odpowiedniej ilości płynów.
Zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej może mieć również swoje źródło w czynnikach patologicznych. Odwodnienie i niedobór elektrolitów szczególnie często pojawiają się na skutek biegunki czy wymiotów. Inne przyczyny patologicznego obniżenia poziomu elektrolitów to m.in. przyjmowanie leków moczopędnych i przeczyszczających, choroby nerek oraz cukrzyca.
Niedobór elektrolitów może mieć różne objawy, w tym:
- osłabienie, senność i niski poziom energii,
- bóle i zawroty głowy, a w skrajnych przypadkach również omdlenia,
- drażliwość i pogorszenie samopoczucia,
- obrzęki kończyn,
- zaburzenia rytmu serca,
- objawy ze strony układu pokarmowego, w tym biegunki lub zaparcia.
Objawy przewlekłego zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej są niecharakterystyczne i mogą być przypisywane innym schorzeniom. Warto jednak uważnie śledzić sygnały ze strony swojego organizmu, ponieważ skutki nieleczonego niedoboru elektrolitów bywają poważne i obejmują zaburzenia pracy serca, omdlenia, konwulsje, a nawet częściowy paraliż.
Jak zbadać stężenie elektrolitów w organizmie?
W celu zbadania poziomu elektrolitów w organizmie zaleca się wykonanie jonogramu. Jest to specjalistyczne badanie, mające za zadanie sprawdzenie stanu gospodarki wodno-elektrolitowej w organizmie. Po jego wykonaniu pacjent otrzymuje szczegółowe informacje na temat poziomu elektrolitów.
Jonogram jest badaniem często zlecanym wraz z morfologią krwi w celach diagnostycznych. Warto go przeprowadzić w przypadku pojawienia się objawów ze strony układu nerwowego i sercowego, wskazujących na niedobór elektrolitów. Ponadto jonogram jest badaniem polecanym dla kobiet w ciąży, które są szczególnie narażone na zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej.
Jak uzupełniać elektrolity?
W przypadku niedoboru elektrolitów zaleca się jak najszybsze uzupełnienie braków. Ważne jest przyjmowanie dużej ilości płynów, w tym niegazowanej wody mineralnej oraz soków owocowo-warzywnych. Naturalne elektrolity znajdziemy również w wielu produktach spożywczych: pomidorach i sokach pomidorowych (sód), bananach (potas), nasionach dyni i słonecznika (magnez) oraz produktach mlecznych (wapń).
Jeśli zmiana diety i utrzymywanie odpowiedniego poziomu nawodnienia okażą się niewystarczające, zalecana jest dodatkowa suplementacja elektrolitów. Warto również rozważyć suplementację w okresach zwiększonego zapotrzebowania na elektrolity – podczas letnich upałów oraz przy intensywnym wysiłku fizycznym. Profilaktyczna suplementacja oraz prowadzenie właściwej diety pomoże uniknąć zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.
Suplementacja elektrolitów – elektrolity do picia
Specjalistyczne preparaty nawadniające to doskonały sposób na uzupełnienie utraconych elektrolitów po intensywnym wysiłku fizycznym.
Elektrolity dostępne są w formie saszetek lub tabletek musujących, które pozwalają na przygotowanie gotowego do picia roztworu. Wybierając naturalne elektrolity tego typu warto zwrócić uwagę, aby nie zawierały one dużej ilości sztucznych barwników i aromatów.
Kiedy pić elektrolity? Suplementy diety są zalecane do stosowania w razie niedoboru elektrolitów, a także w stanach zwiększonego ryzyka utraty wody, na przykład na skutek wymiotów i biegunki. W takim przypadku elektrolity należy stosować przez cały okres trwania choroby, a także po jej ustąpieniu, w celu uzupełnienia ewentualnych niedoborów. Elektrolity mogą być również przyjmowane profilaktycznie, zwłaszcza w okresie upałów.
Elektrolity na kaca
Elektrolity często są polecane jako skuteczny sposób na kaca. Picie alkoholu sprzyja odwodnieniu organizmu, a w praktyce to właśnie utrata elektrolitów jest jednym z powodów kaca. W celu zwalczenia nieprzyjemnych dolegliwości po spożyciu alkoholu zaleca się więc picie dużych ilości wody, ale również sięgnięcie po suplementy diety z elektrolitami, które pomogą w odbudowaniu gospodarki wodno-elektrolitowej.
Elektrolity w tabletkach lub w saszetkach można przyjmować nie tylko po wystąpieniu kaca, ale również przed i w trakcie picia alkoholu. Poprzez właściwe nawodnienie pomogą one uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości po wypiciu alkoholu.
