Cholesterol jest związkiem potrzebnym organizmowi do prawidłowego funkcjonowania. Niestety jego wysoki poziom zagraża zdrowiu oraz życiu. To globalny problem, który dotyka nie tylko seniorów, ale również osób młodych.
Czym jest cholesterol?
Cholesterol jest to organiczny związek chemiczny, należący do grupy steroidów oraz alkoholi. Jego chemiczna nazwa to 5-cholesteno-3β-ol. Cząsteczka cholesterolu składa się z 27 atomów węgla, które tworzą cztery pierścienie. Potocznie cholesterolem określa się lipoproteiny obecne w tkankach i osoczu. Trzeba jednak wiedzieć, iż nie wszystkie związki lipidowe, stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka. Wymienić można cholesterol endogenny, a więc produkowany wewnątrz organizmu, który syntetyzowany jest w wątrobie, jelitach oraz skórze na skutek procesów enzymatycznych, oraz dostarczany wraz z jedzeniem cholesterol egzogenny. U osoby zdrowej cholesterol endogenny stanowi ok. 80 procent cholesterolu całkowitego, natomiast cholesterol egzogenny stanowi tylko 20 procent. Równowaga ta może jednak łatwo ulec zaburzeniu, np. poprzez nieprawidłową dietę. Jego poziom można sprawdzić podczas badania lipidogramem. Związek ten dzieli się też, biorąc pod uwagę jego gęstość. Można wyróżnić ten o niskiej gęstości, dużej gęstości, jak i trójglicerydy.
- cholesterol LDL (low-density lipoprotein) - jest to lipoproteina niskiej gęstości, która doprowadza do odkładania się substancji na ścianach tętnic oraz żył, a więc miażdżycy. Może skutkować ich zwężeniem i zwapnieniem. W konsekwencji tego zbyt wysoki jego poziom przyczynia się do udarów i zawałów serca. Związek ten nosi miano "złego cholesterolu",

- cholesterol HDL (high-density lipoprotein) - jest to lipoproteina wysokiej gęstości, która pomaga w zmniejszeniu ilości złego cholesterolu we krwi. Ochrania więc organizm przed konsekwencjami jego wysokiego stężenia i jest przez to określana jako "dobry cholesterol".
Jeśli chodzi o trójglicerydy, to działają one jak magazyn energii z tłuszczu. We właściwej ilości są korzystne dla organizmu, dostarczając mu tłuszczu, kiedy jest on potrzebny.
Jakie funkcje pełni cholesterol?
Cholesterol bierze udział w przebiegu wielu różnych reakcji biologicznych. To związek istotny już na samym początku rozwoju embrionalnego. Reguluje on funkcje białek SGH, które są potrzebne płodowi i przeciwdziałają rozwojowi pewnych wad wrodzonych. Substancja ta wpływa na mechanizm formowania narządów oraz ogólny rozwój płodowy. Oprócz tego związek ten ma też inne ważne zadania w organizmie człowieka:
- birze udział w procesie wytwarzania witaminy D3,
- wspiera działanie komórek układu nerwowego,
- jest potrzebny do właściwego formowania błon komórkowych,
- stymuluje procesy mające na celu produkcję kwasów żółciowych,
- bierze udział w procesie wytwarzania hormonów steroidowych,
- stanowi materiał budulcowy tzw. tratw lipidowych,
- reguluje funkcje białek znajdujących się w błonie komórkowej.
Cholesterol - normy wiekowe
Cholesterol całkowity u osoby powyżej 19. roku życia bez obciążeń (cukrzyca, choroby układu krążenia) powinien wynosić 190 mg/ dl abo poniżej. Oprócz tego u osoby dorosłej norma wiekowa cholesterolu wynosi:
- dla LDL, czyli złego cholesterolu jest to mniej niż 115 mg/dl,
- dla trójglicerydów to co najwyżej 150 mg/dl,
- dla HDL , czyli dobrego cholesterolu jest to u kobiet powyżej 40 mg/dl, natomiast u mężczyzn powyżej 46 mg/dl.
Norma tego związku inaczej wygląda w przypadku osób zmagających się z cukrzycą czy schorzeniami układu krążenia:
- dla całkowitego cholesterolu- poniżej 175 mg/dl,
- dla LDL- poniżej 100 mg/dl,
- dla trójglicerydów- co najwyżej 150 mg/dl,
- dla HDL- dla kobiet powyżej 40mg/dl; dla mężczyzn powyżej 46 mg/dl.
Wraz z wiekiem w organizmie obniża się poziom całkowitego cholesterolu i LDL. Osoby starsze mogą mieć wyższy poziom lipidów od młodszych.
Cholesterol norma u dzieci
Norma cholesterolu całkowitego u dzieci wynosi 170 mg/dl, a maksymalnie 199 mg/dl. Jeśli chodzi o normę cholesterolu LDL, czyli złego to u dzieci wynosi 110 mg/dl, natomiast stężenie cholesterolu HDL powyżej 45 mg/dl. Poziom trójglicerydów u dzieci w wieku 0-9 lat powinien oscylować na poziomie poniżej 75 mg/dl, a u dzieci 10-19 lat poniżej 90 mg/dl.
Przyczyny i objawy wysokiego cholesterolu
Objawy wysokiego cholesterolu
Początkowo wysokie stężenie cholesterolu może nie dawać żadnych symptomów. Objawy występują, dopiero kiedy dochodzi do zmian w działaniu układu krążenia, a więc odkładania się blaszek miażdżycowych. Skutkują one zablokowaniem przepływu krwi, przez co dochodzi do zaburzenia krążenia w kończynach dolnych. Do najbardziej charakterystycznych objawów zbyt wysokiego stężenia cholesterolu należą:
- powtarzające się i bolesne skurcze łydek,
- wybroczyny i siniaki,
- żylaki kończyn dolnych,
- ból i ciężkość nóg,
- uczucie zimna,
- zmiana zabarwienia skóry na niebieskawy kolor,
- zmiana wyglądu skóry stóp (błyszcząca skóra).
Ponadto, u osoby z wysokim poziomem cholesterolu mogą też pojawić się objawy choroby wieńcowej, które wynikają z zaburzonego przepływu krwi. Wśród nich wymienia się:
- zawroty głowy,
- omdlenia,
- zmniejszenie zdolności wysiłkowych,
- osłabienie organizmu,
- duszności,.
- ból w klatce piersiowej.
Wysoki cholesterol- przyczyny
Zbyt wysokie stężenie cholesterolu wynika przede wszystkim z niezdrowego trybu życia człowieka. Do przyczyn takiego stanu należą:
- nieprawidłowa dieta- bogata w tłuszcze zwierzęce,
- otyłość i nadwaga (zwłaszcza otyłość brzuszna),
- mała aktywność fizyczna,
- palenie papierosów,
- spożywanie alkoholu,
- stres.
Skutki podwyższonego cholesterolu w organizmie
Podwyższone stężenie cholesterolu we krwi to poważny problem, który dotyka nawet 39 procent osób dorosłych na całym świecie. Konsekwencją hiperlipidemii jest zwiększone ryzyko rozwoju miażdżycy oraz schorzeń sercowo-naczyniowych, takich jak:
- choroba naczyń obwodowych,
- udar,
- zawał serca,
- choroba wieńcowa.
Schorzenia te są powszechne i odpowiadają nawet za 30% zgonów. Miażdżyca jest postępującą przypadłością, która obejmuje naczynia krwionośne. Co ważne, to choroba odwracalna. To właśnie ona stanowi główną przyczynę chorób sercowo-naczyniowych.
Jak obniżyć cholesterol- domowe sposoby
Dieta na cholesterol
Jak obniżyć cholesterol? Najlepiej rozpocząć od zmiany dotychczasowej diety. Najważniejszą kwestią jest ograniczenie tłuszczów zwierzęcych, gdyż to one przede wszystkim podnoszą poziom cholesterolu we krwi. Warto więc sięgać po produkty drobiowe bez skórki. Unikać należy tłustego mięsa i wędlin, ale także:
- smalcu,
- masła,
- śmietany,
- pełnotłustego mleka oraz jego przetworów,
- gotowych ciast,
- ciasteczek,
- słonych przekąsek,
- gotowych dań.
Zamiast niezdrowych przekąsek i gotowych potraw, najlepiej sięgać po:
- warzywa i owoce,
- orzechy,
- olej lniany,
- oliwę z oliwek,
- olej z wiesiołka,
- awokado.
W diecie należy też uwzględnić owsiankę, która zawiera rozpuszczalny błonnik, wspierający zdrowie organizmu. Ponadto błonnik rozpuszczalny można też znaleźć w: brązowym ryżu, orzechach, soczewicy, fasoli, grochu. Nie trzeba też obawiać się spożywania jaj, gdyż według najnowszych badań nie są one wcale główną przyczyną rozwoju miażdżycy i nie wpływają znacząco na poziom złego cholesterolu we krwi.
Co obniża cholesterol oprócz wspomnianych już produktów?
- pełnoziarniste pieczywo,
- czosnek,
- zielona, czarna i biała herbata,
- tłuste ryby morskie (śledź, makrela),
- siemię lniane,
- babka płesznik.
Aby obniżyć stężenie cholesterolu we krwi, należy też rzucić palenie, ograniczyć alkohol i zadbać o odpowiednią ilość ruchu.
Jak obniżyć wysoki cholesterol?
Niekiedy najlepiej sięgnąć po leki na cholesterol. Wsparcie farmakologiczne jest potrzebne, jeśli pomimo wprowadzonych zmian, poziom tej substancji nadal jest wysoki. Tego rodzaju środki hamują aktywność enzymów potrzebnych do wytwarzania tego związku. Dzięki nim, stężenie cholesterolu jest w normie. Co ważne, leczenie farmakologiczne musi być połączone z dietą, aktywnością fizyczną i zdrowym stylem życia.